Mimaride Zaman, Mekan ve Hareket
Mimari, izleyiciye ve izleyici hareketine gereksinim duymaktadır. Kullanıcı, mekanı tamamen ve bütün boyutlarıyla algılayabilmesi ve deneyimleye bilmesi için hareket haline de olmalıdır. Bunun için zaman önemli bir faktör sayılır ve mekan kavramında dördüncü boyuta dönüşmektedir. Zaman olmadan, hiçbir hareketi anlamak ve kavramak mümkün olamaz, dolayısıyla çevre tanımında önemli, etkili ve dolaylı olan unsurlardan biri zamandır.
Rönesans'ta perspektifin bulunuşundan kübizme, 20. Yüzyılın başlarına kadar görsel adımlar sadece bir nokta üzerinde odaklanmıştır.
Kübizmle, mekan kavramını perspektif görüntülere de yaymıştır ve eşyalar artık sadece özel bir noktadan seyredilmemektedir. Dolayısıyla bir görüntü aynı zamanda çeşitli görünüm noktalarından ve çeşitli pozisyonlardan göstermektedir. Böylece hareket ve zaman iki fonksiyonel eleman olarak resimlerde yer almıştır.
Theo van Doesburg 1924 yılında asıl planlarla ilgili kendi teorisinde aşağıdaki noktayı açıklıyor: Yeni mimari, sadece mekan ve zamana dayanmaktadır. Görünüş şekli zaman ve mekan birliğiyle, tamamen yeni üç boyutlu bir hacim kazanmaktadır. Birbirine karışan mekanlar, yalnız içlerinde hareket edebileceğimiz zaman tamamen seyredilebilir.
Kübizmde zaman boyutu söz konusu olur, ve hareketle birlikte çeşitli mekanlar arasındaki ilişki izlenebilir. Kübizmde mekan deneyimi, zamansal bir süreç olarak sayılmasına rağmen, Fütürizm okulunu savunanların amacı, görüntüde hareketi fonksiyonel olarak uygulamaktı. Hem Fütürizm hem Kübizm’de perspektif görüntülerinin pasifliği reddedilmiştir.
Kübizm resimlerde, bir nesneye aynı anda çeşitli yönlerden bakma yardımıyla, onun mekansal boyutunu vurgulanmıştır. Ancak Kübizm mimarisinde, seyredici, mekanın yapısı ve durumunu anlamak için ona doğru hareket etmesi ve onu çeşitli yönlerden seyretmesi gerkmektedir. Fütüristciler, dinamik planları görüntülü bir şekilde göstermeye çalışmışlardır.
Örneğin 1991 yılında Marcel Duchamp’ın resminde, gösterilen kadın farklı hareket biçimlerinde gösterilmektedir. Bu eser, resim sanatında aynı zamanda yapılan hareket sürecini göstermeye ilk açık ve net bir kanıt sayılmaktadır. Mimarlıkta Fütürizm okulunun asıl amacı hareket sürecini izletmektir.
Fütürizm mimarisinde Marinetti'e göre: Fütürist bir ev, bir araba gibi görkemli olmalıdır. Artık asansörlerin bir uzun solucan gibi koridorlerde saklanmaması gerekir.
